Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης

To μάθημα εξετάζει την έννοια και τον ρόλο των δικαιωμάτων από τη σκοπιά της ηθικοπολιτικής φιλοσοφίας καθώς και τις σύγχρονες θεωρίες κοινωνικής δικαιοσύνης. Τα δικαιώματα αποτελούν κανονιστικά ισχυρές ασφαλιστικές δικλίδες που προστατεύουν το άτομο, καθιστώντας σχετικά ανίσχυρες τις αξιώσεις στο όνομα της κοινωνικής ευημερίας ή άλλων συλλογικών στόχων. Διερευνάται τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Επίσης, πραγματεύεται τις σύγχρονες θεωρίες κοινωνικής δικαιοσύνης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση ιδίως στο έργο του JohnRawls και δευτερευόντως του RonaldDworkin και του RobertNozick. Μελετώνται, επίσης, οι θεωρίες περί αξιοκρατίας και ικανοποίησης βασικών αναγκών, καθώς και η προσπάθεια υπέρβασης της προβληματικής της διανεμητικής δικαιοσύνης από τη σκοπιά του κοινοτισμού και του μαρξισμού. Στο πλαίσιο του μαθήματος αναλύονται οι βασικές έννοιες της σύγχρονης ηθικοπολιτικής φιλοσοφίας και οι απόπειρες να προσδιοριστεί η σχέση μεταξύ «ορθού» και «αγαθού», αλλά και οι υποκειμενιστικές και αντικειμενιστικές θεωρήσεις του αγαθού βίου.

Το μάθημα αποσκοπεί:

1. στην κατανόηση της έννοιας και του ρόλου των δικαιωμάτων
2. στην κατανόηση των διαφορετικών ερμηνειών της κοινωνικής δικαιοσύνης στη σύγχρονη πολιτική φιλοσοφία σε συνάφεια με την ευρύτερη παράδοση της αρχαίας και νεότερης σκέψης
3. στην βαθύτερη κατανόηση των σχέσεων ανάμεσα στο άτομο και το περιβάλλον του υπό κανονιστική σκοπιά
4. στην κατανόηση της δομής της κανονιστικής σκέψης και τις ενεχόμενες έννοιες.

Περιεχόμενο μαθήματος

1. Η δομή της κανονιστικής σκέψης: το ορθό και το αγαθό.
2. Williams. «Ο Jim και οι Ινδιάνοι». Άλλο το «να κάνεις» και άλλο το «να αφήσεις να γίνει»;
3. Rawls Ι. Η κριτική στον ωφελιμισμό, το κοινωνικό συμβόλαιο και η δικαιοσύνη ως ακριβοδικία.
4. Rawls ΙΙ. Η επιλογή των αρχών της δικαιοσύνης. Το τρίπτυχο ελευθερίας, ισότητας και αδελφοσύνης.
5. Rawls ΙΙΙ. Η εύτακτη κοινωνία και τα ηθικά συναισθήματα.
6. Nozick.H «ιστορική» θεωρία της δικαιοσύνης και τα δικαιώματα ως «πλευρικοί περιορισμοί».
7. Dworkin Ι. «Ας πάρουμε τα δικαιώματα στα σοβαρά». Τα δικαιώματα ως «ατού κατά της γενικής ευημερίας» και η κριτική στην ισότητα της ευημερίας.
8. Dworkin ΙΙ. Η ισότητα των πόρων και τα ηθικά θεμέλια του φιλελευθερισμού.
9. Feinberg. Η δικαιοσύνη ως επάξια ανταμοιβή.
10. Η κοινωνική δικαιοσύνη ως ικανοποίηση των βασικών αναγκών.
11. Η αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας της δικαιοσύνης Ι. Κοινοτισμός (Sandel, Taylor, MacIntyre).
12. Η αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας της δικαιοσύνης ΙΙ. Μαρξισμός.
13. Ανακεφαλαίωση. Η προτεραιότητα του ορθού ή του αγαθού;

Μαθησιακά αποτελέσματα

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος η φοιτήτρια/τής θα είναι σε θέση να:

1. κατανοεί την έννοια των δικαιωμάτων και τη σημασία τους για την προστασία της ατομικής ακεραιότητας και αξιοπρέπειας
2. διακρίνει τις αξιώσεις στο όνομα της δικαιοσύνης από τα αιτήματα προαγωγής της κοινωνικής ευημερίας
3. παρουσιάζει τις διαφορετικές σύγχρονες θεωρίες περί κοινωνικής δικαιοσύνης
4. κατανοεί τη σχέση ανάμεσα στο άτομο και την κοινότητα
5. συνειδητοποιεί το φιλοσοφικό υπόβαθρο σημαντικών ηθικοπολιτικών συγκρούσεων
6. πραγματευτεί θεωρητικά ένα θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης.

Περισσότερες πληροφορίες και υλικό υποστήριξης στις σελίδες του ηλεκτρονικού μαθήματος.