Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης

Εκπονούμενη Διδακτορική Διατριβή

«Υποκείμενο, επιθυμία, ιστορία: Ντελέζ και Λακάν»

Ημερομηνία έναρξης: 16 Ιανουαρίου 2024

Περίληψη

Η διατριβή αφορμάται απο την μαρξιστική προβληματική περί “αφαίρεσης σε κίνηση” αναφορικά με την λειτουργία του κεφαλαίου στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Την προβληματική δηλαδή του: πώς κοινωνικοί σχηματισμοί αρθρώνονται βάσει αφαιρέσεων οι οποίες θέτουν και ταυτόχρονα τίθενται σε κίνηση από ιστορικά εμπράγματες κοινωνικές σχέσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, θα προσεγγιστεί το εγχείρημα του Ντελέζ (σε συνδυασμό με τη συνεργασία του με τον Γκουαταρί) ως διαπραγμάτευση της άνω προβληματικής με βάση τη θεωρία της διαφοράς, που χαρακτηρίζει το έργο του. Σκοπός είναι να αναδειχθεί ότι το εγχείρημα αποσκοπεί -μεταξύ άλλων- στην οντολογική συμφιλίωση της οικονομίας (των υλικών κοινωνικών σχέσεων) με μια θεωρία του υποκειμένου και του κοινωνικού (ως συμβολικού πλέγματος), συγκροτώντας το εμμένες πεδίο της επιθυμητικής παραγωγής. Θα σχηματιστεί έτσι μια ενιαία θεωρητική σύλληψη του κοινωνικού, η οποία θα στηρίζεται στους άξονες του υποκειμένου, της ιστορίας και της επιθυμίας. Οι έννοιες αυτές θα μελετηθούν και θα συγκροτηθούν με βάση την ντελεζιανή φιλοσοφία της διαφοράς. Στη συνεχεία, η επιθυμία -αποκρυσταλλωμένη ως επιθυμητική παραγωγή- θα αναδειχθεί ως η εμμενώς ανακύπτουσα κινητήριος δύναμη που συγκροτεί και συναρθρώνει το κοινωνικό εν γένει.

Το ντελεζιανό εγχείρημα, ενώ θα κριθεί προγραμματικά γόνιμο και αναγκαίο για τη σύλληψη του κοινωνικού ως εμμενούς πεδίου, θα αποδειχθεί ότι εν τέλει “βραχυκυκλώνει” στην οντολογική του βάση. Σκοπός της διατριβής είναι να διερευνηθεί ο βαθμός στον οποίο η ντελεζιανή φιλοσοφία της διαφοράς, που αποτελεί την οντολογική βάση της ντελεζιανής προσέγγισης του κοινωνικού, αρθρώνεται ως κριτική στην λακανική/ψυχαναλυτική προσέγγιση και στη συνέχεια να αναδείξει ότι αποτυγχάνει τόσο ως θεωρία, αλλά και ως κριτική, λόγω της εσφαλμένης ανάγνωσης του λακανικού εγχειρήματος. Παράλληλα, μελετώντας τη λακανική ψυχανάλυση θα δείξουμε ότι ενώ αποτελεί μια οντολογικά συνεπή προσέγγιση του κοινωνικού, στερείται της προγραμματικής βάσης που απαιτείται για την ολοκληρωμένη (στην ασυνέχεια της) σύλληψη του κοινωνικού φαινομένου. Συνεπώς, η διατριβή θα πάρει τη μορφή μιας εμμενούς κριτικής αντιπαραβολής της ντελεζιανής με τη λακανική προσέγγιση. Συνδυάζοντας την προγραμματική βάση του ντελεζιανού εγχειρήματος με την οντολογική θεμελίωση που εξασφαλίζει η λακανική προσέγγιση, η συγκριτική αυτή σύνθεση θα έχει ως σκοπό να συντάξει μια συνεπή θεωρία του κοινωνικού. Η θεωρία αυτή θα συναρθρώνει δομικά και εμμενώς, βάσει της επιθυμίας, τη σχέση του υποκειμένου με την υλική πραγματικότητα, η οποία (σχέση) θα πλαισιώνεται ιστορικά εννοιολογώντας, συγχρόνως, τον κάθε όρο.